طب سوزنی
طب سوزنی ـ مقدمه
طب سوزنی۱ چيست؟
اساس طب سوزنی چیست؟
طب سوزنی به چه صورت انجام ميشود؟
انواع طب سوزنی کدامند؟
اينها سوالاتی هستند که دراين مجال بطور خیلی خلاصه و کلی به آنها پاسخ داده خواهد شد. هدف از این بخش ایجاد یک تصویر کلی از طب سوزنی میباشد و علاقمندان میتوانند برای کسب اطلاعات دقیقتر در مورد طب سوزنی میتوانند به بخش های مربوطه رجوع کنند یا از طریق بخش پرسش و پاسخ طب سوزنی سوالات خود را مطرح نمایند.
Acupuncture یا طب سوزنی که از دو کلمه لاتینی acus به معنای سوزن و pungere به معنای خراشیدن و سوراخ کردن با سوزن تشکیل شده است شاخه ای از طب سنتی۲ چین قدیم میباشد.
علم پزشکی در قديم رابطه تنگاتنگی با فرهنگ و سنن ملتها داشته و شديدا تحت تاثير عقايد مذهبی و جهان بينی ملتها قرار داشته است بطوريکه در بسياری از دوره ها طبابت جزوی از وظايف روحانيون بحساب می آمده است و بر اين اساس، تمدنهای مختلف روشهای طبی مختلفی داشته اند که امروزه با نام طب سنتی از آنها ياد ميشود. طب سوزنی بخش اصلی و مهم طب سنتی چين ميباشد.
به باور چينيان قديم در وجود هر انسانی يک انرژی مهم جريان دارد که به آن «جريان حياتی»۳ميگويند. از طرف ديگر دو نيروی متضاد باهم در کالبد آدمی وجود دارند بنامهای «يين و يانگ»۴که در حالت عادی و سلامت بين ايندو تعادل برقرار است و سلامتی انسان ماحصل تعادل بين اين دو نيرو ميباشد. بر اين اساس، هرگاه اين تعادل بهم خورد جريان حياتی کالبد انسان مختل گشته و بيماری بروز ميکند. ازاينرو، جهت درمان بيماری بايد تعادل ازدست رفته مابين نيروهای مذکور را بازگرداند.
طبق همين عقيده جريان حياتی کالبد انسان از نقاط خاصی عبور کرده، تمرکز دارد. اين نقاط در نواحی خاصی قرار دارند که مهمترين شان بصورت ۱۲ محور اصلی۵و ۸ محور فرعی تعريف شده اند. اهميت اين نقاط در اين است که دستکاری و تحريک درست اين نقاط ميتواند بر جريان حياتی تاثير گذاشته سبب تعادل نيروها و درمان بيماری گردد. تعداد اين نقاط را از ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ گفته اند و از اين تعداد ۳۶۱ عدد را نقاط کلاسيک مينامند.
اينکه در کدام بيماری، کدام نقاط را، به چه روش و به چه شدتی تحريک کنيم و آن نقاط دقيقا کجای بدن قرار گرفته اند، مجموعا اساس طب سوزنی را تشکيل ميدهند.
بعبارت دقيقتر طب سوزنی بخش مهمی از طب سنتی چينی ميباشد که به شناخت بيماريها بر اساس فلسفه چينيان قديم (وجود دو نوع نيروی مخالف در بدن، بنامهای يين و يانگ که بر انرژی حياتی جاری در بدن آدمی بنام چی۶تاثير گذاشته سلامت يا بيماری را سبب ميشوند) پرداخته و سپس با تحريک نقاط خاصی بيماری يا علائم را درمان ميکند.
متداولترين روش طب سوزنی تحريک نقاط با استفاده از سوزنهای خاص طب سوزنی میباشد. اين سوزنها نازک و رشته ای، از جنس استيل و با قابليت انعطاف زياد و نشکن بوده، قطری بين ۲/ تا ۶/ ميليمتر دارند. طول سوزنها از يک تا ده سانتی متر متغيرند. عمق ورود سوزن بسته به محل نقطه، بين چند ميليمتر تا ۵ سانتی متر و گاه بيشتر ميباشد. عمق ورود سوزن هرچقدر هم زياد باشد، پس از ورود سوزن بيمار نبايد هيچگونه دردی احساس نمايد. پس از ورود سوزن و گذشت اندکی زمان، احساس خاصی به بيمار دست ميدهد که چينی ها به آن«دی چی»۷ميگويند. بيماران مختلف اين احساس را بصور مختلفی تعريف کرده اند از جمله؛ احساس سنگينی، فشار، بی حسی، درد خفيف، سرما، گرما و... وجود اين احساس نشانه مثبتی بشمار ميايد.
برخلاف آنچه باشتباه رايج ميباشد Acupuncture يا طب سوزنی، شاخه ای از طب سوزنی چينی است، نه همه آن. درواقع چينی ها به طب سوزنی «Zhen Jiu » ميگويند که بمعنی سوزن و سوزاندن است و Acupuncture يا طب سوزنی رايج، يکی از شاخه های اصلی آن ميباشد. ديگر روشهای اين طب موارد زير ميباشند:
Moxibustion در اين روش نقاط طب سوزنی با استفاده از سوزاندن برگهای خشک شده «برنجاسف» يا «درمنه چينی»۸ گرم ميشوند. اين گياه يک نوع گياه داروئی ميباشد که در آسيا و اروپا مصرف زيادی دارد. برگهای آن پس از خشک شدن قوامی همچون پارچه کتان ميابد. با آنکه موکسی باسيون در چين و برخی کلينيک های اروپائی و آمريکائی بطور گسترده و همراه با تحريک سوزنی نقاط انجام ميگيرد، متاسفانه در کشورمان ايران توجه چندانی به آن نميشود و درمقابل غالب همکاران از روش تحريک الکتريکی استفاده ميکنند. البته اين خود دلايلی دارد که بعضا منطقی ميباشند.
Moxibustion بويژه در بيماريهای گونه کمبود۹همچون افسردگی، فشار خون پايين و ضعف و خستگی مفرط بسيار موثر است.
Moxibustion بطرق مختلفی انجام ميشود که در همه آنها گرما عامل تحريک نقاط ميباشد. امروزه دستگاههايی ساخته شده اند که اشعه مادون قرمز توليد ميکنند و مکانيسم کارشان بر اساس Moxibustion ميباشد.
طب فشاری: فشار و ماساژ نقاط طب سوزنی ميباشد. در حقيقت بجای سوزن يا حرارت از فشار استفاده ميشود و در بيماريهای خفيف، بيشتر مورد استفاده قرار ميگيرد.از جمله موارد مورد استفاده ميتوان به دردهای مختلفی همچون سردرد، دندان درد، درد گردن و نيز به اختلالات قاعدگی و يبوست اشاره کرد.
طب سوزنی ليزری جديدترين روش طب سوزنی ميباشد و در اين روش از سوزنهای ليزری جهت تحريک نقاط استفاده ميکند.
در خاتمه، بايد به عدم شناخت کامل طب سوزنی توجه داشت نه تنها طب سوزنی چينی ها که طب سنتی ديگر ملل نيز هنوز بطور کامل موشکافی نشده اند. با اينحال، و با وجود رشد روزافزون علم پزشکی؛ از آنجائيکه طب مدرن در درمان بسياری از بيماريها يا عاجز بوده و يا درمان با روشهای طب سنتی نتايج بهتری داشته است، امروزه طب سنتی از جايگاه ويژه ای برخوردار گشته است بعنوان مثال سازمان مدیریت تغذیه و داروی آمریکا (FDA) (که از اعتبار علمی و جهانی خاصی برخوردار است) در سال 1996 استفاده از سوزنهای مخصوص برای این نوع از روش درمان را تایید کرد. اين بدان معناست که طب سوزنی در رديف ديگر روشهای علم پزشکی قرار گرفته است. امروزه کمتر کشور اروپايی را ميتوان يافت که دارای کلينيک طب سوزنی نباشد.
اما بايد دقت کرد که عدم شناخت کامل طب سوزنی (و اثبات علمی کاربردها و محدوديتهای آن) در کنار توجه معقول محافل و سازمانهای پزشکی، موجب بروز توقعات غير معقول از اين علم نگردد، بويژه در بين مردم، که اين استعداد را دارند. با مثالی ساده به اين بحث خاتمه ميدهم :
اگر فرد شيادی در برخورد با زوج نازايی که نازا بودن هردو زوج مطابق بررسيهای کاملا دقيق طب مدرن باثبات رسيده است ولی بهر دليل قانع نشده اند، ادعای درمان از طريق طب سوزنی کند، برخورد اين زوج چه خواهد بود؟
منبع:http://www.drreshad.ir